Stanowisko Prezydium KNE
i dyrektorów etnologicznych placówek akademickich
dotyczące nazwy dyscypliny "etnologia" w nowym podziale dziedzin nauki
przyjęte na wspólnym nadzwyczajnym posiedzeniu w dniu 9 kwietnia 2018 r.
KOMITET NAUK ETNOLOGICZNYCH
ul. Umultowska 89 D, 61-614 Poznań, Collegium Historicum UAM
Szef Gabinetu, Ministra Piotra Ziółkowskiego
Gabinet Polityczny Wiceprezesa Rady Ministrów
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Warszawa, ul. Wspólna 1/3
WNIOSEK
Dot. korekty (uzupełnienia/dopełnienia) nazwy dyscypliny - „etnologia” występującej w nowym podziale dziedzin nauki, w obszarze „dziedzina nauk humanistycznych”.
W związku z reformą ustroju prawnego polskiej nauk, przygotowywaną przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego pojawiła się lista nowej klasyfikacji dziedzin i dyscyplin naukowych, która została oparta w dużej mierze na rozwiązaniach proponowanych przez klasyfikację OECD. W zaproponowanej przez Ministerstwo nowej klasyfikacji dyscyplina - „etnologia” została włączona do dziedziny nauk humanistycznych, jako jedna z dyscyplin w zespole „nauk o kulturze i sztuce”.
Ze względu na wagę tej sprawy dla całego środowiska polskich etnologów Komitet Nauk Etnologicznych PAN, a więc najbardziej reprezentatywne gremium specjalistów w zakresie kilku dyscyplin wchodzących w obręb „etnologii” (etnologowie, antropologowie społeczni i kulturowi, etnoreligioznawcy, etnomuzeologowie i folkloryści) zwołał w dniu 09.04.2018 r. nadzwyczajne posiedzenie swego Prezydium poszerzone o pełną reprezentację dyrektorów wszystkich placówek akademickich o profilu etnologicznym celem przeprowadzenia gruntownej debaty na temat tego nowego usytuowania naszej dyscypliny w mającej wkrótce obowiązywać strukturze polskiej nauki.
W wyniku tej dyskusji ustalono, co następuje:
po 1. nowe usytuowanie dyscypliny „etnologia” w grupie „ nauk o kulturze i sztuce” nie wzbudza w naszym środowisku zasadniczych kontrowersji, choć dyscyplina ta, ze swej natury, mieści się na pograniczu nauk humanistycznych i społecznych.
po 2. KNE PAN i całe środowisko akademickie etnologów uważa, że oficjalnym określeniem naszej dyscypliny na wspomnianej liście ministerialnej powinno być sformułowanie zgodne z klasyfikacją OECD w postaci: „antropologia i etnologia”, a nie (jak w propozycji) tylko: „etnologia”.
W związku z powyższym KNE PAN w imieniu całego środowiska akademickiego składa wniosek o to, aby we wspomnianej klasyfikacji dyscyplin dokonać niezbędnej korekty i w miejsce „etnologii” wpisać dwuczłonowy termin w postaci : „antropologia i etnologia”.
UZASADNIENIE
1. Antropologia i etnologia to w praktyce jedna i ta sama dyscyplina używająca często wymiennie lub dopełniająco obu tych nazw. Taka praktyka (stosowana i w Polsce i w wielu krajach europejskich) wynika z historycznych tradycji kształtowania się przedmiotu badań (etnologia jako specjalizacja bardziej zorientowana dziś na studia nad dziedzictwem i tradycją narodową, antropologia jako specjalizacja zajmująca się przede wszystkim współczesnością).
2. W takim podwójnym zestawieniu i rozumieniu dyscyplina ta figuruje w klasyfikacji OECD, a zatem przyjęcie tego rozwiązania byłoby także zgodne z europejskimi standardami, ułatwiając międzynarodową współpracę, wymianę oraz ewaluację dokonań.
3. Takie podwójne rozwiązanie nazewnicze stosuje również od lat wielu największa i najbardziej globalna organizacja naukowa etnologów i antropologów, mianowicie: Międzynarodowa Unia Nauk Antropologicznych i Etnologicznych (International Union of Anthropological and Ethnological Sciences) afiliowana przy ICSU i wspierana przez UNESCO, której to członkiem zbiorowym jest zarówno PAN oraz jej KNE PAN.
4. Do tego dodać należy, że wszystkie polskie instytuty, katedry i zakłady uniwersyteckie o profilu etnologicznym od kilku dekad używają jednorodnej nazwy w dwuczłonowej formie: „instytut/zakład etnologii i antropologii kulturowej”. Placówki te kształcą adeptów antropologii wg. programów w pełni kompatybilnych z programami realizowanymi przez większość europejskich uniwersyteckich placówek etnologii i antropologii, a nasi profesorowie jak i absolwenci uważają się przede wszystkim za antropologów.
Przytoczone wyżej kluczowe przesłanki jednoznacznie wskazują, że najbardziej odpowiednią nazwą naszej dyscypliny, w jej ujęciu formalnym, powinna być wersja obecna w dokumencie OECD, a mianowicie „antropologia i etnologia”.
W związku z powyższym KNE PAN oraz zgromadzenie dyrektorów akademickich placówek etnologicznych, mając na względzie pomyślny rozwój polskich nauk humanistyczno-społecznych oraz ich kompatybilność ze strukturą nauk w innych krajach UE wnosi o dokonanie niezbędnej korekty na proponowanej liście dyscyplin i uzupełnienie (zastąpienie) nazwy – „etnologia” o formułę w brzmieniu – „antropologia i etnologia”, gdyż ta ostatnia najbardziej odpowiada obecnemu statusowi naukowemu naszej dyscypliny.
Przewodniczący Komitetu Nauk Etnologicznych PAN
(-) Aleksander Posern-Zieliński
Członek-korespondent PAN
Poznań – Warszawa 22.04.2018
Do wiadomości: KEJN, PAN, PAU, RGSW, CK ds. STN