SKŁAD KOMISJI
dr hab. prof. UO Teresa Smolińska (przewodnicząca)
dr hab. prof. IS PAN Anna Engelking (z-ca przewodniczącej)
dr hab. prof. UO Dorota Świtała-Trybek (sekretarz)
prof. dr hab. Janina Hajduk-Nijakowska
dr Katarzyna Marcol
dr Katarzyna Orszulak-Dudkowska
dr hab. prof. UMCS Katarzyna Smyk
dr hab. prof. UMK Violetta Wróblewska
prof. dr hab. Hanna Magdalena Zowczak
ZAKRES BADAŃ I DZIAŁAŃ KOMISJI
Zorganizowanie naukowych dyskusji online na wybrane tematy z zakresu badań nad folklorem.
Zaproszenie z wykładami online nestorów folklorystyki polskiej.
Zorganizowanie ogólnopolskiej dyskusji na temat nowej koncepcji czasopisma „Literatura Ludowa” (w związku ze zmianą od 2020 r. redaktora naczelnego i Komitetu Redakcyjnego).
Aktywne uczestnictwo członkiń Komisji Folklorystycznej KNE PAN w międzynarodowych spotkaniach online folklorystów w ramach organizowanych przez prof. Dejana Ajdacicia seminariów pn. „Folkloryści o książkach i czasopismach” (Międzynarodowy Komitet Slawistów). Współpraca naukowa z Sekcją folklorystyczną Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego.
Współorganizacja międzynarodowej konferencji naukowej pt. „Славянские фольклористические парадигмы / Slovenske folklorističke paradigme / Paradygmaty folklorystyki słowiańskiej”, Toruń, 20-23 października 2022 rok (organizatorzy: Instytut Nauk o Kulturze Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Комиссия по фольклористике МКС, Komisja Folklorystyczna Komitetu Nauk Etnologicznych PAN. РАМКИ: История славянского фольклора связана с трансформацией научных парадигм в изучении славянского фольклора. В славянском фольклоре многие подходы изменились от мифологической школы 19 века до наших дней, и мы хотим пролить свет на основные тенденции и детали этих процессов. Тема нашей конференции сосредоточена на возникновении, развитии и применении различных парадигм, их взаимосвязи, парадигм фольклора и других дисциплин. Материалы конференции будут опубликованы в издании, которое будет представлено на Конгрессе славистов в Париже в конце августа 2023 года. ТЕМЫ • Возникновение фольклорных парадигм. • Роль фольклористов в формировании парадигм славянского фольклора, • Роль институтов в формировании парадигм славянского фольклора, • Школы (мифологические, мигрантские и др.). • Взаимосвязь различных фольклорных парадигм (конкуренция, взаимодополняемость). • Отношения между фольклорными парадигмами и парадигмами близких дисциплин (этнография, религиоведение, лингвистика, этнолингвистика, история, археология и др.). • Жанровые и наджанровые аспекты парадигм. • Национальные аспекты, межславянские и славянско-неславянские аспекты парадигм в фольклоре. ЯЗЫКИ Все славянские языки и английский. ЧЛЕНЫ ОРГАНИЗАЦИОННОГО КОМИТЕТА: Члены президиума комиссии.
Przygotowanie i publikacja artykułów w nowym tomie „folklorystycznym” (t. 61: 2022) rocznika „Łódzkie Studia Etnograficzne”, zatytułowanego: ŚWIĘTOWANIE, pod red. T. Smolińskiej i D. Świtały-Trybek. W planowanym tomie „Łódzkich Studiów Etnograficznych” interesować nas będzie ŚWIĘTOWANIE w tradycyjnym i współczesnym wymiarze, należące do bardzo interesujących obszarów kultury, którego zróżnicowane formy rozwijały się przez wieki. Zapraszamy do interdyscyplinarnego oglądu ŚWIĘTOWANIA jako czasu niezwykłego w życiu człowieka (sfera sacrum), czasu przeciwstawianego codzienności i pracy (sfera profanum). Zaczynając „od początku”: przed przyjęciem chrześcijaństwa mieliśmy własny kalendarz obrzędowy, a święta wyznaczały pory roku, wegetacja przyrody oraz święta miłości, gdy „łączyły się młode pary”. Pierwotne formy świętowania, łączone ze zwyczajami, obyczajami, obrzędami, rytuałami, ceremoniałami, po przyjęciu chrześcijaństwa zdominował rok liturgiczny. Zarówno stare, jak nowsze praktyki kulturowe cechowała (cechuje) bogata symbolika, funkcje magiczne, którym towarzyszyły (towarzyszą) uroczyste obchody, rozmaite wierzenia, formuły słowne, ucztowanie, odświętny ubiór (strój obrzędowy), wiele z nich utożsamianych jest z tradycją. ŚWIĘTOWANIE, zapewniając człowiekowi poczucie ładu i stabilizacji, w okresie dynamicznych przemian przywołuje emocje znane z dzieciństwa i odbierane jest wówczas jako czas lepszy i bardziej atrakcyjny od czasu dnia powszedniego. Odtwarzane jest przez wspólnotę ludzi wyznających te same wartości, a więc i uczestnictwo w nim potwierdza przynależność do tej zbiorowości. ŚWIĘTOWANIE jest swoistym nośnikiem aksjologii danej grupy, a w święcie i sposobie świętowania wyrażają się wartości wskazujące na poszukiwanie sensu życia, na podkreślenie statusu społecznego, jak i eksponowania własnej osobowości. W wielowiekowym procesie przemian tradycji świętowania, gdy narodziła się „nowa świecka tradycja” świętowania, a świeckie święta i ceremonie państwowe wzbogacać poczęły dotychczasowy kalendarz dni wolnych od pracy, a święta „z importu”, funkcjonujące już w nurcie kultury popularnej, zmieniać poczęły styl życia – musi znaleźć się miejsce dla dyskusji, do której zapraszamy badaczy reprezentujących „nauki o kulturze i religii”, a w szczególności folklorystów, etnologów i antropologów. Chcemy kontynuować rozpoczęty już dialog nad tradycyjnym i współczesnym świętowaniem (z uwzględnieniem nie tylko lokalnych środowisk, ale i miejskich oraz wielkomiejskich), nad zmieniającymi się funkcjami, amerykanizacją kultury, świętowaniem w kategoriach zabawy w dobie społeczeństwa konsumpcyjnego, preferowaną przez mniejszości narodowe tradycją wynalezioną. Dialog ten pora już dopełnić kolejnymi pytaniami o miejsce we współczesnej kulturze tradycyjnych form świętowania dorocznego i rodzinnego, o modne przykłady karnawalizacji, świętowania ulicznego w formie happeningów społecznych i politycznych, uczestnictwie w nich kobiet i młodzieży. Interesujące tu mogą być pytania o styl życia grup wiekowych, rodzin, grup zawodowych, o formy świętowania w pluralistycznym dziś społeczeństwie, o miejsce Kościoła (próbującego włączyć się bądź inicjować nowe formy świętowania i uczestnictwa w kulturze), o „religii w zdradzieckim uścisku kultury konsumpcyjnej”, o wpływie na świętowanie pandemii koronawirusa (COVID-19) i lockdownu…
Podjęcie inicjatywy stałej (systematycznej) współpracy śląskoznawczych ośrodków akademickich (Opole, Katowice, Cieszyn, Wrocław, Opava, Ostrava), której celem będzie uruchomienie platformy wymiany doświadczeń, podejmujących problematykę kultury regionalnej Śląska. Współorganizacja kolejnej konferencji naukowej poświęconej dziedzictwu kulturowemu Śląska, Opole, 2023 rok. Organizator: Katedra Nauk o Kulturze i Religii oraz Katedra Języka Polskiego, Uniwersytet Opolski. Nawiązanie współpracy z Narodowym Instytutem Kultury i Dziedzictwa Wsi, np. podjęlibyśmy wspólne działania na rzecz folkloru obszarów wiejskich. \
Stała współpraca naukowa z następującymi podmiotami krajowymi: KNE PAN, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Katedra Nauk o Kulturze i Religii Uniwersytetu Opolskiego, Instytut Slawistyki PAN, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, Instytut Nauk o Kulturze Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Instytut Nauk o Kulturze Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Sztuki i Nauki o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie, Instytut Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Zakład Teorii i Badania Kultury Współczesnej Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Łódzkiego. Współpraca naukowa z następującymi podmiotami zagranicznymi: Katedra Etnologii i Muzeologii Uniwersytetu Komeńskiego w Bratysławie, Instytut Etnologii Słowackiej Akademii Nauk w Bratysławie, Katedra Etnologii i Folklorystyki Uniwersytetu Konstantyna Filozofa w Nitrze, Instytut Etnologiczny Czeskiej Akademii Nauk w Brnie, Instytut Europejskiej Etnologii Uniwersytetu Masaryka w Brnie, Instytut Etnologii i Folklorystyki z Muzeum Etnograficznym Bułgarskiej Akademii Nauk.
KONTAKT
dr hab. prof. UO Teresa Smolińska